Verschillen synthetische en natuurlijke koudemiddelen

Synthetische koudemiddelen komen niet van nature voor. Ze worden door mensen ontwikkeld voor industriële toepassingen. Bekende voorbeelden zijn HFK’s, HFO’s, CFK’s en HCFK’s. CFK’s en HCFK’s zijn verboden vanwege hun schadelijke invloed op de ozonlaag. HFK’s en HFO’s hebben geen ozonafbrekende werking, maar veroorzaken wel opwarming van de aarde. Sommige soorten vallen onder PFAS en breken nauwelijks af in het milieu. Door wetgeving worden koudemiddelen met hoge GWP-waarden versneld uitgefaseerd. Bedrijven moeten daarom overstappen op koudemiddelen met een lagere klimaatimpact.

Natuurlijke koudemiddelen komen van nature voor en hebben een veel lager broeikaseffect bij lekkage. Voorbeelden zijn CO₂ (R744), ammoniak (R717) en koolwaterstoffen zoals propaan (R290). Ze worden steeds vaker toegepast omdat ze niet onder de F-gassenuitfasering vallen. Wel vergen ze speciale aandacht voor veiligheid, bijvoorbeeld vanwege brandbaarheid of giftigheid. Er gelden duidelijke regels voor installatie en gebruik, inclusief certificering. CO₂-installaties worden steeds populairder in retail en horeca omdat ze duurzaam en toekomstbestendig zijn.

Natuurlijke koudemiddelen hebben doorgaans een lagere GWP-waarde dan synthetische koudemiddelen. Vanuit milieuoogpunt zijn ze dus gunstiger. Qua veiligheid vragen natuurlijke koudemiddelen soms om extra maatregelen. Synthetische koudemiddelen zijn vaak eenvoudiger te hanteren, maar worden schaarser en duurder door uitfasering en belastingen. Op lange termijn zijn natuurlijke koudemiddelen meestal kostenefficiënter. Welke keuze het beste is, hangt af van de toepassing, installatiegrootte en bedrijfsdoelstellingen.

Natuurlijke koudemiddelen hebben milieuvriendelijke eigenschappen, maar brengen specifieke veiligheidsrisico’s met zich mee. Ammoniak (R717) is bijvoorbeeld giftig. Bij lekkage kan dit gevaar opleveren voor personeel of omgeving. Koolwaterstoffen zoals propaan (R290) en isobutaan (R600a) zijn brandbaar. Dit vraagt om speciale ontwerp- en veiligheidsvoorzieningen, zoals ventilatie en explosiebeveiliging. CO₂ (R744) is niet giftig of brandbaar, maar werkt onder zeer hoge druk. Dit stelt hoge eisen aan de installatie en het onderhoud. Daarom geldt voor natuurlijke koudemiddelen vaak een certificeringsplicht en soms een vergunning.

Per 11 maart 2024 is de nieuwe EU F-gassenverordening ingegaan. Deze versnelt de uitfasering van HFK’s met hoge GWP-waarden. Ook is er een certificeringsplicht voor bedrijven en monteurs die werken met natuurlijke en synthetische koudemiddelen. Het doel is veilig gebruik en naleving van milieueisen. Voor installaties met grote hoeveelheden ammoniak of propaan geldt soms een vergunningplicht. CO₂-installaties hebben deze vergunningplicht meestal niet.

De natuurlijke koudemiddelen zijn de toekomst. De kosten van deze installaties liggen nu nog hoger, maar door technologische ontwikkeling en grotere productievolumes worden ze steeds concurrerender. Synthetische koudemiddelen met lage GWP-waarden, zoals R455A, blijven voorlopig beschikbaar voor kleinere installaties. Toch zal de markt zich op termijn verder richten op natuurlijke koudemiddelen als duurzame oplossing.